İASOS: SUDA BALIK OYNUYOR

Iasos, şimdiki Kıyıkışlacık köyünün asıl yerleşkesinin adı. Zamanında Mikenlerin bile gelip yerleştiği, çok eski bir tarihe dayanıyor şehir. (Böbürlenme Ion, senden eski Miken var.)

Balık pazarının bulunduğu yer, şimdiki Kıyıkışlacık dalyanının hemen ortasında. Içinde çok güzel bir açık hava müzesi var. Çalışanları oldukça cana yakın. Içinde genellikle büstler, soylulara ait kadın ve erkek heykelleri, değirmen taşları ve sunaklar var.

Iasos'ta Balık Pazarı Stoası

Antik kente gelince, zeytin  ağaçlarının arasındaki yoldan geçip kocaman agora kapısıyla karşılasınca "Burası sandığımızdan da büyük!" dedik. Içeri girdik, nasıl güzel bir agorası var, anlatamam görmen lazım.

Dionysos Heykeli

Once goze bouleuterion (meclis binasi) carpiyor. Tas catlasa 500 kisi alir. Sehrin buyuklugu goz onune alinirsa dusuk bir kapasite. Ama Iasoslular tuccardi. Siyasi islerini genellikle limanda hallederlerdi belki.
Bouleuterion'un yanindaki cetrefilli yoldan Artemis Tapinagi ve Sunagina ulasabildik. Pek bir kalinti olmasa da, tapinak terasindan buyuk bir tapinak oldugu anlasiliyor. E herhalde, Artemis bu, bereket ondan sorulurmus. Aman bi gider yapmasin diye habire tapinak cikarmislar anlayacaginiz. Cok tarz.

Artemis Tapınağı'ndaki Altarlar ve SunakTaşları

Sunak Taşı

Sonrasinda sutunlu yol ve stoalar var. Bu yol enva-i cesit sutunun kol gezdigi, sehrin kozmopolit yapisinin sergilendigi harikulade bir yapi. Nasil mi oluyor, soyle oluyor:

Dorik sutunu var. Gosterissiz, ufak kivrimli; arsitrava (sutunlarin ustundeki ilk kolon) kaidesiz baglanan bir basliga sahip. Dorlarla ilintili oldugu kadar Mikenler de ayni seyi ahsapla yapmis diyenler var.

Dorik Düzen

Sonrasinda Ionik duzen var. Dorikten bir yuzyil kadar sonra cikmis. Bunun basliklari guzelce kenara dogru tasiyor. M.O. 570 lerde falan.

İonic Düzen

En yenisi ve en havalisi Korinth duzen. Yeni dediysem 2400 yillik. En cok kullanilan da bu. Yani salt bu baslik degil de, sentezlenerek en cok kullanilan bu. Bu sutunun basliginda akantus yapraklari var. Akantus, arkaik donemde koruyucu bitki olarak bellenmis. Bu nedenle ciddi yapilarinda ozellikle Korinth baslik tercih ediliyor. Roma doneminde kompozit baslik (ionik-korinth), greko-romen baslik (dorik-korinth) gibi sentezleri mevcut.

Korinth Düzen

Iasos'ta kullanilan dil sadece Yunanca degil. Isin icinde Karca da var. Karca tuhaf dil. Tum Karia haril hurul Karca konusurken, Yunanca yazisiyor. Yani resmi dil bir nevi Yunanca. Asla resmi dili ikiye bolme niyetleri yok. Kafa karisikligi ve anlatim bozuklugundan olesiye korkuyorlar. Cunku o zamanlar sofa yerine sopa yazarsan savas cikarmis. (Hala da oyledir). Boylelikle yonetimi darlamiyorlar. Karca hem yaygin degil, hem de graffit harfler barindiriyor (hiyeroglif gibi). Dil "bir"ligini saglamis bu uygarliklarin, binlerce yil varlik surdurmeleri once bundan kaynaklaniyor. Lisan cok onemli.

Iasos - Mısır Anlaşma Metni

Iasos'ta sarniclar onemli yer tutmakta. Cunku burasi ayni zamanda bir termal merkez. Sarniclarin kubbesi yok, kuyu baslarinda dortgen kapak seklinde goruluyorlar. Saglik tanrisi Asklepios'un da burada takilmacalari var. Sihhat var burada diyor. Aslinda Asklepios, Zeus onu sarimsaga cevirdikten sonra daha cok ise yaramis gorunuyor. Neyse.

Herakles'li Sütun

Ekmegi, balikciliga yuklemis Iasoslular. Eh o zamanlar tuzlanmis balik isinde cok para var, koydan da nefis balik cikiyor, "Neden tarimla ugrascam yaaee " fikri gayet mantikli.

İasos'da bulunan mozaiklerden biri

Gelelim Kiyikislacik koyune. Iasos'la ic ice bir koy. Buraya gelip, balikci Ceyar'in (Dallas'taki J.R. degil tabi) izgara karidesinden, sari beneklisinden, lidakisinden tadiniz. Koy ortami ise sahanedir, tamami yoruklerden olusur nerdeyse. Yol durumu icinse off-road hazirligi yapmanizi onerebilirim.